Չարենցի զգացմունքների աշխարհը. — հերթականությամբ կարդում ենք և վերլուծում.
Ռուբայաթներ - քառյակներ (պարսկերեն)
Քո ամեն ակնթարթը մի սերմ է,
Որ կրում է իր մեջ իր մահը.
Բայց հոգին քո— խնդուն ու անահ է
Եվ մի՛շտ խանդավառ է ու ջերմ է։
Այս տողերով Չարենցը բնութագրում է այն մարդկանց, ովքեր միշտ ուրախ են խանդավառ և միշտ յուրաքանչյուրիս տալիս են ջերմություն:
Նա հոսում է, ալիք առ ալիք,
Եվ ամեն վայրկյան— այն չէ՛,
Եվ ամեն մի վայրկյանը— հնչեղ
Ներկա է, անցյալ— ու գալիք։
Այս տողերով Չարենցը ուզում է ասել, որ իր համար ամեն մի վայրկյանը շատ կարևոր է, թե ներկան, թե անցյալը և թե ապագան:
Դու ամե՛ն վայրկյան քեզ ժխտում ես
Ու այդպես ժխտելով՝ հաստատում.
Պարտըվում ես դու քեզ ու հաղթում ես,
Սակայն մի՛շտ՝ այդ դո՛ւ ես — ու դո՛ւ:
Այս տողերով ուզում է ասել, որ հոգում ինչ-որ խառնաշփոթ է տիրում, ամեն ինչ խառնվել է իրար և նա չի հասկանում թե ինչ է կատարվում իր ներսում, հոգում:
Անտառը թափում է իր սաղարթը,
Անտառում հատնում է ու վատնում,
Բայց նայի՛ր— ինչքա՜ն նա զվարթ է,
Ինչքան նո՜ր է— ու մի՛շտ անհատնում։
Իմ կարծիքով այս տողերով Չարենցը դիմում է մարդկությանը, օրինակ բերելով անտառին և ասելով, որ անտառը միշտ թափում է տերևները, վատնում է, բայց միշտ զվարթ և ուրախ է: Եվ ասում է, որ պետք է հետևել այդ խորհրդին, ինչքան էլ վատնում ես, կորցնում ես, ոչինչ եղիր միշտ երջանիկ:
Դու մի օր աչքերըդ կփակես, որ ուրիշը քո տեղ գոյանա.
Կգնաս, կանցնես աշխարքից, որ ուրիշը քո տեղ գոյանա։
Այս տողերով Չարենցը խոսում է ծերության և մահի մասին, որ մարդ ծերանում և մահանում է նրա փոխարեն ուրիշն է գոյանում, լույս աշխարհ գալիս:
<<Ողջակիզվող կրակ>> ժողովածու
Ես արդեն հնացել եմ,
Ես արդեն հիմա ծե՛ր եմ,
Բայց այս վառ օրերի մեջ,
Երբ հողմերն աղմկում են,
Ես կարծես դեռ ջահել եմ,
Այս տողերով Չարենցը ուզում է ասել, որ նա արդեն ծեր է, բայց կյանքի վառ, ուրախ օրերի շնորհիվ կարծես թե նոր շունչ ստացած լինի և կարծես երիտասարդացած լինի:
Հուզվում ու ծփում են օրերը,
Ինչպես իմ երգերը բոլոր,
Երբ քաղցր կարոտդ վառել է
Սրտիս մեջ նոր սեր ու օրոր:
Այս տողերը Չարենցը նկարագրում է կարոտի զգացումով, երբ կարոտով լցված սպասում է ինչ-որ մեկին և սրտի մեջ ուրախությունն է, սերն է:
Ու սիրտս զնգում է, զնգում է,
Թռչում է` կրակ է ու բոց.
Իմ կարծիքով այս տողերով Եղիշե Չարենցը ուզում է ասել անհամբեր, մեծ, անդիմադրելի սիրո մասին, որ սրտում կրակ է վառվում:
Վառվում Է հեռու մի սեր
Սրտիս մեջ, դառնում մոխիր.
Այս տողերով ուզում է ասել, որ սերը վառվում, անհետանում և կորչում է իր սրտից: Սրտում ինչ-որ անհասկանալի բան է կատարվում:
Ամեն անցորդ ապրի,
Ամեն անցորդ զգա
Խենթությունը երգիս...
Չարենցը այս տողերում ասում է, որ ցանկանում է, որ բոլորը լսեն իր երգը և նույնիսկ ուրախանան, երջանկանան այդ երգով
<<Տաղարան>> ժողովածու
Էնքան ըլի մե-մե անգամ տեսքդ տեսնեմ՝ վարդ ես, գոզալ,
Էս փուչ կյանքում սրտիս տված անմահական զարդ ես, գոզալ,
Իմ կարծիքով այս տողերով Չարենցը ուզում է արտահայտել իր սերը կնոջ հանդեպ: Նա գովում է իր կնոջը` թե ինչքան գեղեցիկ է և անհնդատ ցանկանում է տեսնել նրան:
Երբ խստադեմ ի՛նձ ես նայում դու հանկարծ —
Ասես սրտիս մահվան դաժան բո՛թ ես, ջան...
Այս տողերով նույնպես Չարենցը ուզում է ասել, որ երբ իր կինը տխուր է նրան անհանգստացնում է դա, նա սրտով, հոգով տխրում է:
Ամռան անուշ, հուրհրատող տո՛թ ես, ջան,—
Նախշուն՝ նռան ու նարնջի հո՛տ ես, ջան,
Այս տողերում Եղիշե Չարենցը գովում է իր կնոջը, որ նա գեղեցիկ, նախշուն բույրով կինն է:
Էշխդ՝ կրակ՝ սիրտս էրեց անհասնելի մուրազի պես,
Այս տողը ասում է, որ կնոջ սերը կրակ է և այդ կրակով նա այրում է սրտեր: Չարենցը ուզում է ասել, որ իր կնոջ սերը այրում էր իր սիրտը, նրանք սիրում էին միմյանց, շատ մեծ սիրով:
Բոլո՜րը տամ ու նվիրեմ, ինձ ո՛չ մի հուր թող չմնա՝
Դո՜ւ չմրսես ձմռան ցրտում.— բոլո՜րը քեզ...
Այս տողերով Չարենցը ասում է իր ամենամեծ զգացմունքի ` սիրո մասին: Այս տողերով նա ասում է, որ անհանգստանում է կնոջ համար, մտածում կնոջ մասին:
Անուշ հոտով սիրտս լցրիր — Վարդստանի, Շիրազի պես,—
Ինչ էլ ըլի էշխդ, գոզալ,— երգս ուրախ պիտի ասեմ։
Իմ կարծիքով այս տողերով Չարենցը ուզում է ասել, որ ինչ էլ լինի նա հասնելու է, պայաքրելու է իր սիրած աղջկա համար:
Ռուբայաթներ - քառյակներ (պարսկերեն)
Քո ամեն ակնթարթը մի սերմ է,
Որ կրում է իր մեջ իր մահը.
Բայց հոգին քո— խնդուն ու անահ է
Եվ մի՛շտ խանդավառ է ու ջերմ է։
Այս տողերով Չարենցը բնութագրում է այն մարդկանց, ովքեր միշտ ուրախ են խանդավառ և միշտ յուրաքանչյուրիս տալիս են ջերմություն:
Նա հոսում է, ալիք առ ալիք,
Եվ ամեն վայրկյան— այն չէ՛,
Եվ ամեն մի վայրկյանը— հնչեղ
Ներկա է, անցյալ— ու գալիք։
Այս տողերով Չարենցը ուզում է ասել, որ իր համար ամեն մի վայրկյանը շատ կարևոր է, թե ներկան, թե անցյալը և թե ապագան:
Դու ամե՛ն վայրկյան քեզ ժխտում ես
Ու այդպես ժխտելով՝ հաստատում.
Պարտըվում ես դու քեզ ու հաղթում ես,
Սակայն մի՛շտ՝ այդ դո՛ւ ես — ու դո՛ւ:
Այս տողերով ուզում է ասել, որ հոգում ինչ-որ խառնաշփոթ է տիրում, ամեն ինչ խառնվել է իրար և նա չի հասկանում թե ինչ է կատարվում իր ներսում, հոգում:
Անտառը թափում է իր սաղարթը,
Անտառում հատնում է ու վատնում,
Բայց նայի՛ր— ինչքա՜ն նա զվարթ է,
Ինչքան նո՜ր է— ու մի՛շտ անհատնում։
Իմ կարծիքով այս տողերով Չարենցը դիմում է մարդկությանը, օրինակ բերելով անտառին և ասելով, որ անտառը միշտ թափում է տերևները, վատնում է, բայց միշտ զվարթ և ուրախ է: Եվ ասում է, որ պետք է հետևել այդ խորհրդին, ինչքան էլ վատնում ես, կորցնում ես, ոչինչ եղիր միշտ երջանիկ:
Դու մի օր աչքերըդ կփակես, որ ուրիշը քո տեղ գոյանա.
Կգնաս, կանցնես աշխարքից, որ ուրիշը քո տեղ գոյանա։
Այս տողերով Չարենցը խոսում է ծերության և մահի մասին, որ մարդ ծերանում և մահանում է նրա փոխարեն ուրիշն է գոյանում, լույս աշխարհ գալիս:
<<Ողջակիզվող կրակ>> ժողովածու
Ես արդեն հնացել եմ,
Ես արդեն հիմա ծե՛ր եմ,
Բայց այս վառ օրերի մեջ,
Երբ հողմերն աղմկում են,
Ես կարծես դեռ ջահել եմ,
Այս տողերով Չարենցը ուզում է ասել, որ նա արդեն ծեր է, բայց կյանքի վառ, ուրախ օրերի շնորհիվ կարծես թե նոր շունչ ստացած լինի և կարծես երիտասարդացած լինի:
Հուզվում ու ծփում են օրերը,
Ինչպես իմ երգերը բոլոր,
Երբ քաղցր կարոտդ վառել է
Սրտիս մեջ նոր սեր ու օրոր:
Այս տողերը Չարենցը նկարագրում է կարոտի զգացումով, երբ կարոտով լցված սպասում է ինչ-որ մեկին և սրտի մեջ ուրախությունն է, սերն է:
Ու սիրտս զնգում է, զնգում է,
Թռչում է` կրակ է ու բոց.
Իմ կարծիքով այս տողերով Եղիշե Չարենցը ուզում է ասել անհամբեր, մեծ, անդիմադրելի սիրո մասին, որ սրտում կրակ է վառվում:
Վառվում Է հեռու մի սեր
Սրտիս մեջ, դառնում մոխիր.
Այս տողերով ուզում է ասել, որ սերը վառվում, անհետանում և կորչում է իր սրտից: Սրտում ինչ-որ անհասկանալի բան է կատարվում:
Ամեն անցորդ ապրի,
Ամեն անցորդ զգա
Խենթությունը երգիս...
Չարենցը այս տողերում ասում է, որ ցանկանում է, որ բոլորը լսեն իր երգը և նույնիսկ ուրախանան, երջանկանան այդ երգով
<<Տաղարան>> ժողովածու
Էնքան ըլի մե-մե անգամ տեսքդ տեսնեմ՝ վարդ ես, գոզալ,
Էս փուչ կյանքում սրտիս տված անմահական զարդ ես, գոզալ,
Իմ կարծիքով այս տողերով Չարենցը ուզում է արտահայտել իր սերը կնոջ հանդեպ: Նա գովում է իր կնոջը` թե ինչքան գեղեցիկ է և անհնդատ ցանկանում է տեսնել նրան:
Երբ խստադեմ ի՛նձ ես նայում դու հանկարծ —
Ասես սրտիս մահվան դաժան բո՛թ ես, ջան...
Այս տողերով նույնպես Չարենցը ուզում է ասել, որ երբ իր կինը տխուր է նրան անհանգստացնում է դա, նա սրտով, հոգով տխրում է:
Ամռան անուշ, հուրհրատող տո՛թ ես, ջան,—
Նախշուն՝ նռան ու նարնջի հո՛տ ես, ջան,
Այս տողերում Եղիշե Չարենցը գովում է իր կնոջը, որ նա գեղեցիկ, նախշուն բույրով կինն է:
Էշխդ՝ կրակ՝ սիրտս էրեց անհասնելի մուրազի պես,
Այս տողը ասում է, որ կնոջ սերը կրակ է և այդ կրակով նա այրում է սրտեր: Չարենցը ուզում է ասել, որ իր կնոջ սերը այրում էր իր սիրտը, նրանք սիրում էին միմյանց, շատ մեծ սիրով:
Բոլո՜րը տամ ու նվիրեմ, ինձ ո՛չ մի հուր թող չմնա՝
Դո՜ւ չմրսես ձմռան ցրտում.— բոլո՜րը քեզ...
Այս տողերով Չարենցը ասում է իր ամենամեծ զգացմունքի ` սիրո մասին: Այս տողերով նա ասում է, որ անհանգստանում է կնոջ համար, մտածում կնոջ մասին:
Անուշ հոտով սիրտս լցրիր — Վարդստանի, Շիրազի պես,—
Ինչ էլ ըլի էշխդ, գոզալ,— երգս ուրախ պիտի ասեմ։
Իմ կարծիքով այս տողերով Չարենցը ուզում է ասել, որ ինչ էլ լինի նա հասնելու է, պայաքրելու է իր սիրած աղջկա համար: